Tidak mengapa, Feri masih ada...
Pembatalan projek jambatan yang menghubungkan Pulau Labuan dengan Menumbuk, Sabah bukanlah satu ultimatum akhir bagi penduduk Labuan untuk bermobiliti ke tanah besar Sabah. Sebagaimana yang diterangkan dalam bahagian blog saya yang terdahulu, terdapat pelbagai aspek yang menghalang jambatan ini dibina pada masa sekarang. Namun, kerajaan pusat tidak boleh mengambil enteng dan tidak mempedulikan langsung nasib rakyat Labuan kerana kita adalah penduduk Wilayah Persekutuan Malaysia yang diperintah secara langsung oleh Kerajaan Pusat. Pihak pemerintah tidak mahu berbuat sesuatu dengan masalah sekurun lamanya ini?
(Wilayah Persekutan Labuan kepunyaan kerajaan Pusat)
Pembatalan jambatan memang mengguris hati kebanyakkan rakyat Labuan yang inginkan satu kemudahan perjalanan yang selesa ke tanah besar Sabah, apalagi golongan opportunis, semuanya kecewa gara-gara jambatan dibatalkan. Sungguhpun demikian, kita masih mempunyai perkhidmatan Feri kenderaan, Feri penumpang dan Bot Laju (Speedboat) yang tersedia kini. Masalahnya kita perlu mencari satu pendekatan baharu bagi memastikan perkhidmatan tersedia ini masih relevan dan kompetitif untuk 40 tahun akan datang, setidak-tidaknya sebelum projek jambatan ini boleh direalisasikan kelak.
Tan Sri Muhyiuddin Yassin (TPM) semasa kunjunganya ke Labuan pada akhir November 2011 menyatakan satu kajian akan di lakukan bagi mengkaji keberkesanan sistem Feri penumpang yang menghubungkan Labuan dan Sabah. Sejauhmana emperikal kajian itu dilaksanakan saya tidak mengetahuinya, dan saya tidak bersangkutan dengan kajian sedemikian.
Masalahnya sekarang ialah permintaan yang mendesak keatas perkhidmatan Feri Kenderaan dan isu inilah yang akan saya ketengahkan. Umum tahu, kenderaan memudahkan mobiliti seseorang untuk bergerak, Feri penumpang pula ialah satu perkakas bagi mengangkut kenderaan ini diatas laut. Semenjak tahun 2003, aliran keluar masuk kenderaan dari Labuan ke Menumbuk meningkat pada kadar yang mengkagumkan iaitu sebanyak 200%. Hal ini berlaku kerana Labuan Feri Corp pada tahun 2003 telah membeli Feri Wawasan Perdana (Nama asal: Incheon) yang boleh memuatkan kapasiti kenderaan yang banyak. Itu faktanya, dan justifikasinya jika terdapat penawaran maka terdapatlah permintaan banyak untuk perkidmatan ini. Saya akan pecahkan kepada beberapa poin-poin bagaimana kita boleh mengefisienkan atau menambahbaik perkidmatan Feri ini.
(Feri Wawasan Perdana sedang berlabuh di Pelabuhan Menumbuk)
Melabur dalam Vessel fleet yang baru
Lanjutan dari penerangan saya diatas, Labuan Ferry Corp (LFC) sebolehnya menggunakan sedikit monopoli yang dimiliki oleh mereka untuk membeli Feri yang baru. Feri Wawasan perdana yang semakin using tidak dapat lagi menampung jumlah perjalanan dan penumpang yang semakin hari semakin bertambah. Sekarang ini fleet LFC hanya ada 2 buah kapal iaitu WP (Main ship) dan sebuah kapal RO-RO yang sudah usang namun di Refurbished semula iaitu Warisan Perdana (WAP). Namun kedua-dua kapal ini masih belum mencukupi bagi permintaan mengangkut kenderaan dari kedua-dua destinasi tersebut.
LFC seperlunya patut melabur untuk membeli aset feri yang efisen kerana kelak ianya juga akan mendatangkan margin keuntungan yang besar buat LFC, Spesifikasi feri yang diperlukan ialah efisien dalam penggunaan bahan bakar, menggunakan teknologi terkini dan yang paling penting fleet tersebut tidak terlalu besar bagi digunakan dalam segmen kenderaan persendirian. Ini untuk menambahkan kadar turnout time.
LFC sepatutnya mempunyai rancangan atau projected future plan untuk membeli sebuah Feri yang baru bagi menggantikan atau setidak-tidaknya digunakan sebagai backup seandainya vessel utama menghadapi kerosakkan. Masih ingatkah anda di tahun 2007 apabila feri WP di tunda kapal tugboat?
Tambahkan Frekuensi perjalanan
Penduduk Labuan yang ingin keluar dari Labuan menggunakan kenderaan sendiri bukanlah setiap hari bilangannya sentiasa tinggi. Ada masa bilangannya sedikit dan pada musim puncak pula pengguna bertambah ramai. Apa yang ingin saya jelaskan disini ialah LFC perlu menambahkan kekerapan julat pelayaran bagi memastikan perkhidmatan ini sentiasa tersedia bagi pelanggan, lebih-lebih lagi semasa musim puncak. Ya, ianya telahpun dilaksanakan oleh LFC apabila tiba musim perayaan atau cuti sekolah namun apa yang saya maksudkan dalam poin ini ialah, penambahan frekuensi pelayaran itu boleh dicapai menggunakan feri-feri yang kecil (contohnya seperti Feri Harapan, yang dimiliki oleh Datuk Hj Suhaili dahulu) seterusnya boleh menambahkan kadar efisien dalam perkhidmatan ini.
Bagaimana ianya boleh dijayakan? Jika Feri WP yang berkapasiti besar digunakan untuk berulang alik dari Labuan ke Menumbuk sebanyak 10 kali dalam sehari, mungkin hanya 4-5 trip sahaja yang penuh, maka ianya akan tidak menjadi efisien kepada LFC dari segi ekonomi dan kos operasinya. Tambahan pula ianya memberi bebanan yang besar buat Feri WS dan kakitangannya. Jika julat atau kekerapan tersebut dibahagikan kepada feri-feri kecil yang belayar, mungkin berkapasiti 50-100 buah kenderaan menjadikan kadar efisien perlayaran menaik. Ini adalah kerana Feri kecil menggunakan bahan bakar yang kurang berbanding feri besar, feri kecil juga amat pantas merentasi laut membolahkan masa bolak-balik pelayaran (turnout time) antara Labuan dan Menumbuk akan dapat dikurangkan kepada 50 minit sahaja, dan seharusnya LFC sedar bahawa turnout time yang pantas ini membolehkan mereka mengaut keuntungan berlipat ganda. LFC hanya perlu mempunyai 2 buah sahaja feri baharu ini bagi menjadikan perkhidmatan feri Labuan – Menumbuk menjadi cekap.
(hanya Wawasan Perdana sahaja yang merupakan Mothership LFC)
Pecahkan segmen
Lazimnya terdapat dua segmentasi penting dalam perkhidmatan feri ini selain daripada mengangkut penumpang iaitu segmen kenderaan penumpang dan kenderaan komersil. Kenderaan penumpang boleh dikalsifikasikan kepada Kereta sehinggalah Bas persiaran manakala kenderaan komersil ialah kenderaan yang membawa muatan perdagangan iaitu trak, lori, treler atau kenderaan yang panjang / besar. Pada masa kini, kedua-dua segmen ini digabungkan bersama lantaran LFC tidak mempunyai fleet atau vessel yang mencukupi, ianya berkaitan juga dengan memudahkan pengurusan kenderaan dan feri. Namun jika segmen ini dipecahkan, maka pengguna penumpang dan pengguna perdagangan masing-masing akan mendapat manafaatnya.
Bagaimana? Khaskan sebuah feri bagi mengangkut muatan kenderaan penumpang dan khaskan sebuah lagi bagi mengangkut kenderaan perdagangan. Umum mengetahui bahawa kenderaann komersil ini memakan ruang yang amat besar, maka ianya menimbulkan persaingan antara kenderaan penumpang dan komersil, jika berlaku pada musim perayaan tentu sahaja akibatnya bertambah buruk kerana permintaan bagi kenderaan penumpang untuk menaiki feri amat banyak berbanding kenderaan komersil. Kecekapan yang boleh dicapai oleh LFC adalah dari sistem tempahan dan sistem turnout time nya. Feri kenderaan yang mengangkut kenderaan penumpang akan mendapat turnout time yang pantas kerana kenderaan berat dan besar tidak mengikuti pelayaran. Ianya akan menguntungkan penumpang. LFC juga akan mendapat manafaat dari sistem tempahan, yakni jika kenderaan komersil banyak mengikuti pelayaran pada hari tertentu, LFC boleh menggunakan feri WP nya utuk mengangkut kesemua muatan kenderaan komersilnya. Dalam ertikata yang lain, LFC boleh mengatur perjalanan setiap ferinya melalui segmen-segmen ini dengan lebih efisien. LFC juga boleh menggunakan Feri khas untuk mengangkut kenderaan bermuatan kormesil mengikut jadual yang ditetapkan. Dalam ertikata yang lain, bagi mengelak kesesakan semasa di pelabuhan, LFC boleh menjadualkan masa pelayaran untuk kenderaan komersil di waktu malam. Justeru, LFC secara harifahnya menambahkan kecekapan dan keefisienan kos operasinya keatas kedua-dua segmen yang dinyatakan. Hal ini berlaku kerana segmen kenderaan penumpang dan segmen kenderaan kormesil telah dibahagikan.
(Feri RO-RO Catamaran boleh digunakan untuk sebagai perkakas bagi segmen kenderaan penumpang)
Membina kompleks terminal baru
Semenjak perkhidmatan feri masih dijalankan oleh kerajaan Sabah pada tahun 1980 sehingga kini, bangunan terminal feri masih berada dilokasi yang sama iaitu di belakang bangunan Jabatan Laut. Memanglah memudahkan penumpang kerana terminal ini terletak dikawasan Bandar Labuan, tetapi dari aspek strategiknya, terminal Feri Kenderaan Labuan ini tidak lagi relevan untuk perancangan Bandar Labuan di masa akan datang. Kesesakkan lalu-lintas semasa proses unloading vehicle memang kesan buruk kepada laluan masuk ke Bandar. Tambahan lagi kawasan letak kereta atau Loading bay area tidak terdapat di kawasan sekitar terminal. Perbadanan Labuan atau pihak berwajib patut memperhalusi isu ini dan perlu berusaha bagi memindahkan kompleks terminal ini ke satu tempat yang lebih strategik.
(Kesesakkan yang berlaku di sepanjang jalan menghala ke bulatan bandar)
State-run ferries
Antara kesemua poin yang saya sentuh disini, poin inilah yang paling penting untuk saya bahaskan. Umum kita ketahui bahawa sebelum ini Perkhidmatan Feri kenderaan dikendalikan oleh Kerajaan Sabah melalui jabatan Laut Negeri sabah, kemudiannya perkhidmatan ini diswastakan kepada Labuan Ferry Corporation (LFC) yang dimiliki oleh Encik Peter Kong Ping Sen, LFC menjalankan perkhidmatan Feri ini dengan sebaiknya, malahan LFC juga melabur dalam membeli kapal Wawasan Perdana (sebuah Feri RO-RO) yang lebih besar dari Feri RO-RO MV Rancha-Rancha dan MV Mempakul. LFC juga menggunakan sistem tempahan berkomputer untuk melicinkan operasinya.
Namun semua penambahbaikan ini tidak dapat dibendung oleh rasa kekecewaan rakyat Labuan memaksa kerajaan pusat dan kerajaan negeri Sabah akur mengeluarkan lesen hak pendaratan untuk syarikat lain mengambil peluang menjalankan operasi feri pada tahun 2011. Syarikat yang mendapat lesen dan hak pendaratan tersebut ialah ISRO Shipping (menjalankan perkidmatan feri penumpang), Labuan Mainland Link (Labuan) dan Juta Bonus (Sabah). Sehingga kini, Kedua-dua syarikat terbabit gagal menyediakan perkidmatan feri mereka lantaran tidak mendapat kelulusan dari kementerian Pengangkutan dan Jabatan Laut Semenanjung Malaysia kerana syarikat tersebut bercadang menggunakan Landing Craft dan bukannya Roll On – Roll Off ferries. Kenapa syarikat ini mahu menggunakan Landing Craft? Sebab ianya lebih murah berbanding kapal RO-RO. Jabatan Laut pula bertegas untuk melarang daripada operator tersebut menggunakan Landing Craft kerana ianya merbahaya bagi digunakan untuk tujuan pengangkutan laut.
Perbadanan Labuan sebagai pemerintah WP Labuan perlu melihat perkara ini sebagai peluang untuk mempercekapkan dan memilik negerikan perkhidmatan feri Labuan. Memilik ngerikan perkhidmatan feri tidak seharusnya dipandang negatif kerana ianya akan menguntungkan PL, LFC dan penduduk Labuan itu sendiri. Seharusnya PL juga perlu menubuhkan satu anak syarikat yang berfungsi bagi menjalankan perkhidmatan feri antara Labuan dan Menumbuk. Kajian kes di Hawaii (2009-2011: Hawaii Superferry) membuktikan bahawa kerajaan boleh dan mempunyai kuasa dari segi legistatif serta modal untuk menjalankan perkhidmatan feri. Seharusnya dengan pembatalan projek jambatan Labuan, PL mengambil peluang ini untuk melobi kerajaan pusat bagi menyediakan dana untuk menubuhkan perkidmatan feri yang dikendalikan oleh kerajaan sendiri. Tidakkah ianya menguntungkan rakyat? Kos RM 3 Billion itu boleh dikecilkan kepada hanya berjuta sahaja untuk membeli kapal RO-RO dan menubuhkan syarikat. Market Segment sudah saya nyatakan diatas dan terpulanglah kepada PL untuk memilih segmen mana yang mereka rasa akan mendapat keuntungan.
Segala poin-poin sudah saya nyatakan. Intipatinya LFC perlu melihat poin-poin diatas sebagai satu cara untuk mempercekapkan perkhidmatan mereka. Segmen feri penumpang ini terbuka luas untuk keuntungan, sebelum projek Jambatan Labuan – Menumbuk akhirnya dapat direalisasikan.
Kredit Foto: http://mylifeintheanchorage.wordpress.com
